Şehirde Aniden Karşımıza Çıkanlar : Murallar
Bundan 2.5 sene önce, 2016 yazında Moda sokaklarında aylak aylak dolanırken bir anda gördüğüm şey ile büyülenmiştim. Karşımda Kadıköy Meslek Lisesi’nin bir duvarı duruyordu ama bildiğimiz lise duvarlarından çok farklıydı. Malala Yousafzai’nin portresini ünlü sözü süslüyordu: “Bir çocuk, bir öğretmen, bir kitap ve bir kalem dünyayı değiştirebilir.” Tüm duvarı kaplayan bu devasa resim, bu zamana kadar gördüğüm sokak sanatlarından çok farklıydı. Murallar ile tanışıklığım işte böyle başladı.
#kızlarasesver
Sanatın tuvallerden sokaklara taşındığını görmek beni hep heyecanlandırdı. Çünkü bir şehrin sokaklarına canlılık katan, onu eşsiz kılan ve sakinlerine sürprizler yaşatan en önemli şey duvarlardaki resimler bana kalırsa. Kimi zaman asi bir graffiti, kimi zaman yüzde tebessüm uyandıran bir resim, kimi zaman da devasa bir mural. Muralın kelime anlamı duvar. Bugün, yapıların cephe duvarlarını tamamen kaplayan büyüklükte yapılmış ve üstüne yapıldığı cephenin mimari unsurlarının uyumlu bir biçimde resmin içine dahil edildiği resimlere de mural deniyor.
Tarihi Yeldeğirmeni Mahallesi, Kadıköy
Türkiye murallarla ilk kez 2012 yılında, İstanbul’a mural festivali kapsamında gelen dört sanatçının Kadıköy Tarihi Yeldeğirmeni Mahallesi’nde hayata geçirdikleri eserleri ile tanışıyor. O gün bugündür her yaz, mural festivali ile İstanbul dünyaca ünlü sanatçıları ağırlıyor. Tarihi Yeldeğirmeni Mahallesi, ev sahipliğini yaptığı murallar sayesinde tam bir açık hava müzesi. Her sokak, döndüğünüz her köşe başı sürprizlerle dolu. Son yıllarda murallar Yeldeğirmeni’ni aşıp tüm Kadıköy’e yayılmaya başlamış durumda. Metrobüsten indiğinizde Söğütlüçeşme’de de görebilirsiniz, kalabalıktan bunalıp kafanızı kaldırdığınızda Rasimpaşa’da ya da Moda’nın denize açılan sokaklarında… Rastladığınız muralların yüzünüzde tebessüm oluşturacağına ve onları fotoğraflamak isteğini uyandıracağına eminim.
Tarihi Yeldeğirmeni Mahallesi, Kadıköy
Murallar ülkemizde yayılmaya başlayadursun, dünyanın büyük kısmında çoktan şehirlerin bir parçası olmuş durumda. Her yıl birçok ülkede düzenlenen mural festivalleri ile sanatçılar günler süren uğraşlarla şehirleri renklendiriyorlar. 2018 yılında New Mexico eyaletinin Albuquerque şehrinde 22 gün süren mural festivalinde, 45 sanatçı tarafından şehrin 33 farklı noktasında 50 mural resmedildi!
Albuquerque Mural Festivali, 2018.
Seyahat ettiğim şehirleri, uzun yürüyüşler yaparak gezmeyi çok seviyorum çünkü şehri tanımanın ve kıyıda köşede kalmış güzelliklerini keşfetmenin tek yolu bu bana kalırsa. İşte bu yürüyüşlerimde rastladığım göz alıcı büyüklük ve güzellikteki muralları hemen fotoğraflıyorum, arşivimde bir koleksiyon oluşmaya başladı bile. Ağustosun ortasında çöl sıcağında, elimde valizle kan ter içinde otelimi bulmaya çalışırken Kudüs’te ya da soğuk bir Budapeşte akşamında gördüğüm bu murallar en sevdiklerim arasında.
Budapeşte – Kudüs
Peki murallar Ankara’ya ne zaman gelecek? Bugün Ankara sokakları resimler ve graffitilerle eskisine göre çok daha renkli ve sürprizli olsa da, şehrimizin toplu konutlarının ve sıkıcı fabrikalarının cephelerinin murallarla hayat kazanacağı günleri iple çekiyorum…
Öne çıkan görsel, Polonya’nın Poznan kentinden bir mural.
Türkiye’nin murallarla ilk olarak 2012’de tanıştığını yazmıştınız. Aslında 1970’lerde Antalya’da oldu bu. Belediye başkanı Selahattin Tonguç’un zamanlarıydı. Şehrin pek çok trafo binası ve boş duvarlarına nefis resimler nakşedildi. Ama 1-2 gün sonra bir gece ülkücüler tarafından bu resimler boyanarak tahrip edildi. Sadece belediye işhanının büyük duvarında zincirlerini kıran işçi resmi senelerce kaldı. Ta ki 12 Eylül yönetimi resmi aceleyle beyaza boyatıncaya kadar. Bilesiniz istedim.